АЛЛОМАЛАР

Бадруддин Айний мамлуклар даврининг кўзга кўринган катта аллома, муҳаддис ва фақиҳларидан бири бўлган. У Марказий Осиё диёри ҳанафий фиқҳида маълум ва машҳур бўлган «Ҳидоя» китобини шарҳлаш билан бир қаторда, Имом Бухорийнинг «Саҳиҳул Бухорий» асарига ҳам ниҳоятда мукаммал шарҳ ёзган. Аллома фаолияти давомида амалга оширган ишлари ва тасниф этган асарлари айниқса, …

Бугунги кунда инсон руҳий-маънавий камолотининг илмий манбаи бўлган ҳадисшунослик фанига қизиқиш тобора ортмоқда. Бунда кейинги йилларда ислом илмларининг олтин даврида яшаб ижод қилган алломалар меросини ўрганишга кенг йўл очилгани муҳим омил бўлмоқда. Шу боис бўлса керак, халқимизнинг ҳозирги тараққиёт босқичида ўша давр алломаларининг асарларида нозик нуқталар билан ифодаланган дурдоналарни ўрганиш …

IX-XII асрлар ислом оламида илм-фан юксак даражада ривожлангани боис илм-фан ривожининг олтин даври деб эътироф этилган. Айнан шу даврда Хоразм, Бухоро, Самарқанд, Насаф, Термиз, Шош, Фарғона ва Марғинон каби узоқ тарихга эга кўҳна ва навқирон шаҳарлар ҳамда улар атрофида жойлашган Дабусия, Афшона, Замахшар, Кушония, Иштихон, Соғарж, Хушуфағон, Размоз каби шаҳар, …

Қози Ҳасан Мотуридий ҳижрий бешинчи асрда Самарқандда яшаган буюк ҳанафий олимлардан биридир. Имом Мотуридий оиласига мансуб бу олим тўғрисида жуда кам маълумотга эгамиз. Унинг вафот этган санаси аниқ эмас. Алломага замондош уламолар тарихига таяниб, унинг V/XI аср иккинчи ярмида вафот этганини тахмин қилиш мумкин. Айрим манбаларда унинг 450/1059 йилда вафот …

Ҳар бир мамлакатнинг ўз тарихи, диний ва миллий қадриятлари борлиги барчамизга маълум. Она юртимиз – Ўзбекистон замини ҳам азалдан ўзининг бебаҳо қадриятлари бўлган маънавий ва моддий бойликлари билан дунё халқлари турмуш тарзига ва маданиятига ижобий таъсир кўрсатган. Дунё олимлари ҳамон аждодларимизга, бой маданий меросимизга алоҳида ҳурмат ва эҳтиром билан қарайди. …

Уйғониш даври тарихини ўрганиш жараёнида шу нарсага амин бўламизки, Хоразм ўлкаси VIII асрдан мусулмон дунёсига жуда кўплаб олимларни етиштириб бера бошлайди. Биргина “Хоразмий” тахаллуси билан ижод қилган олимларнинг ўзи жуда кўпчиликни ташкил қилган [8]. Хоразм олимларга бой, илм марказларининг буюги ва энг юксаги эди. Ушбу араб бўлмаган диёр исломий таълим …

Абу Бакр Жассос (ваф. 370/981) қолдирган илмий мерос ҳанафий мазҳабида ўзига хос аҳамиятга эга. Аллома шахсий хислати, шогирдлар тарбияси ва фиқҳга оид қимматли асарлари билан ҳанафий мазҳаби ривожига салмоқли ҳисса қўшган. Абу Бакр Жассос шахсияти, илмий сафарлари ва асарлари чуқур тадқиқ этилиши лозим. Абу Бакр Жассос ҳанафий мазҳаби бўйича фиқҳ …

Исломда тасаввуф илми Муҳаммад (а.с.) дан қабул қилиб олингани, тариқатда у кишининг «равишлари  ҳужжат» [5:29] экани айтилган. Бунга бугунги кунда ҳам мавжуд тариқат силсилалари асос бўла олади. Жумладан, Нақшбандия тариқати силсиласи Абу Бакр Сиддиқ ва Али ибн Абу Толиб(р.а.)га боғланишини мисол келтириш мумкин. Бироқ Пайғамбар (а.с.) замонларида «тасаввуф», «сўфий», «тариқат» …

Имом Бухорийнинг “Саҳиҳул Бухорий” асари Қуръони каримдан кейинги манба ҳисобланади. Кўпчилик бу тўплам ва унга оид маълумотлардан хабардор бўлишга интилади. “Саҳиҳул Бухорий” ровийлари, уларнинг ҳаёти ва илмий фаолияти хорижлик олимлар томонидан мукаммал ўрганилган ва бу ҳақда китоб, рисола ва баҳслар ёзилган. Афсуски, юртимизда бу мавзу ҳануз тўлиқ ўрганилмаган. Ушбу ровийлар …

Ҳижрий илк асрлар (милодий VII аср)дан бошлаб Мовароуннаҳр, айниқса кўҳна Самарқанд ҳудудидан кўплаб олимлар етишиб чиқиб, ўлкада ислом динининг кенг ёйилиши билан бир қаторда ҳадис, фиқҳ, тафсир ва ақида каби исломий илмлар ривожига ҳисса қўшган. Қуйида ҳудуд тарихи, ислом динининг кириб келиши ва унинг Бунжикат, Маймурғ, Варағсар, Вазор, Ёркас, Бурнамаз, …