АЛЛОМАЛАР

Абу Бакр Аҳавайний – Сомонийлар даврида яшаган файласуф ва тиббиёт олими. Бухорода табиблар оиласида туғилган. Фарорудийдаги (Мовароуннаҳрнинг қадимги шаҳарларидан бири) машҳур ҳакимнинг набираси бўлган. Тўлиқ исми Абу Бакр Рабиъ ибн Аҳмад Аҳавайний Бухорий. Абу Ҳаким, Абу Бакр номлари билан машҳур бўлган. Аллома баъзи манбаларда “Ажвиний” нисбаси билан ҳам келган. Ёшлигидан …

Али Шоҳ Бухорий — Элхонийлар (XIII-XIV асрларда Эрондаги мўғул ҳукмдорлари унвони бўлиб, Султон Маҳмуд Ғозон (Қозон) Хулаку Эрон ва Ироқда асос солган Хулагийлар (Элхонийлар) давлати[1]) ҳукмронлиги даврида яшаган астроном. У 1226 йил Бухорода зиёли, тужжор оилада туғилган. Тўлиқ исми— Али Шоҳ Муҳаммад ибн Қосим Бухорий. Ўзи “Алоуддин” ёки “Аълоул Мунажжимин” номлари билан …

Самарқанд XIV-XV асрларда нафақат диний-дунёвий билимлар ривожланган марказ, балки ўзига хос адабий муҳитга эга маскан бўлган. Темурийлар даврида Исомий, Бисотий, Камол Хўжандий, Хожа Исмат Бухорий, Барандақ Хўжандий каби шоирлар Самарқандда яшаган ва ижод қилган. Улар назм, наср, ҳажв жанрлари ривожига катта таъсир кўрсатган. Ушбу мақолада ўша аждодларимиздан бири – Халил …

XI-XII асрларда Қорахонийлар даврида Фаржак, Тамғачхон, Абу Ҳафс Кабир Бухорий мадрасаларидаги илмий муҳит Мовароуннаҳрни илм-фан ривожланган марказга айлантиришда муҳим ўрин тутган. Бу ҳудудларда самарқандий, вазорий, кушмиҳоний, бухорий, иштихоний, кеший, маймурғий каби турли нисбаларга эга бўлган олимлар яшаган. Шундай уламолардан бири фақиҳ Заҳириддин Абу Бакр Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Умардир. Дастлабки …

Мамлакатимизда улуғ алломаларимиз ҳаёти ва фаолиятини чуқур тадқиқ этиш ва оммага кенг тарғиб қилиш учун кенг имкониятлар яратилмоқда. Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ҳам ушбу имкониятдан фойдаланган ҳолда кўплаб эътиборга молик ишларни амалга оширяпди.  Марказ қўлёзмалар фонди йилдан йилга ноёб асарлар билан бойиб бормоқда. Унда нафақат диний-маърифий, балки бадиий адабиётга …

Абу Ҳасан Сағоний “Саҳиҳул Бухорий” нусхасини кўчирган пайти доим таҳоратли, рўзадор ҳолда бўлган. У ҳар бир ҳадисни киритганидан кейин икки ракат шукр намозини адо қилиб, Аллоҳдан диний ва дунёвий ишлари учун паноҳ сўраган. Кейин Қуръони каримдан ўн оят тиловат қилиб, Пайғамбар алайҳиссаломга ўн марта ёки ундан кўп саловат айтган. Шундан …

Дарҳақиқат, Имом Бухорий ҳадис, фиқҳ ва ақида илмида уламолар, устоз ҳамда шогирдлари ўртасида ўзига хос ўринга эга бўлган. Яъқуб ибн Иброҳим Даврақий ва Наим ибн Ҳаммодларнинг айтишича, Муҳаммад ибн Исмоил “бу умматнинг тенги йўқ фақиҳидир”. Имом Бухорий қачон Басрага келса, Муҳаммад ибн Башшор: “бугун шаҳримизга фақиҳларнинг саййиди келди” деб қарши …

Абу Ҳасан Сағонийнинг ҳадис илмига оид “Машариқул анвор”, “Таъзизу байтил Ҳаририй”, “Китабул масобиҳуд дажи”, “Шамсул муниро”, “Шарҳул Бухорий”, “Дуррус саҳоба фи маърифати ва фаятис фаятис саҳобати”, “Китабуз зуъафа”, “Китубул фароиз”, “Шарҳу абятул муфассал”, “Такмилатул азизи”, “Китабут тасриф”, “Манасикул ҳаж” [11: 155-156] каби асарлари мавжуд. Мазкур асарлар Туркия, Сурия, Франция, Британия, …

Ислом оламида мовароуннаҳрлик муҳаддис олимларнинг ўрни жуда беқиёсдир. Уларнинг ҳаёти ва илмий мерослари ҳақидаги қимматли маълумотлар ўрта аср араб тилидаги манбаларда келтирилган. Улар ал-Хатиб ал-Бағдодий [8], Нажмиддин Умар ан-Насафий [15], Абу Саъд ас-Самъоний [9], Шамсиддин аз-Заҳабий [18], Ҳожи Халифа [16] асарларини зикр этиш лозим. Абу Ҳасан Сaғонийнинг илмий мероси кўпгина …

Ислом оламида “Ҳадис илмида амирул мўминин” деган шарафли номга сазовор бўлган Имом Бухорий ҳаёти ва илмий-маънавий меросини ўрганар эканмиз, унинг асарлари нафақат ҳадис илмини, балки тарих, фиқҳ, тафсир, одоб‑ахлоқ ва ақоид каби илмларни ҳам қамраб олганига гувоҳ бўламиз. Шу билан бирга мунозарали савол ҳам туғилади: “Имом Бухорий қайси фиқҳий мазҳабдан?” …