АЛЛОМАЛАР

Мовароуннаҳрлик фақиҳ уламолардан бири – Носируддин Самарқандий (ваф. 556/1161) Самарқандда яшаб, ўз даврида Қуръон, ақида, фиқҳ, одоб-ахлоқ, тасаввуф, тарих ва тилшунослик каби илм соҳалари бўйича олим бўлган. Олим ислом динининг турли илм соҳаларига оид кўплаб китоблар ёзган бўлиб, улардан бир қанчаси бизгача етиб келган. Жумладан, олимнинг одоб-ахлоқ ва тасаввуф илмига …

XI-XII асрларда Мовароуннаҳрда энциклопедик алломаларнинг аксарияти Бухоро ва Самарқанд шаҳарларида тўпланган эди. Лекин уларнинг сафи турли вилоятлардан келган янги кучлар ҳисобига тўлиб борган. Бу эса, ўз навбатида, Мовароуннаҳрнинг кичик шаҳарларида ҳам диний-маърифий ҳаётнинг юқори даражада бўлганидан дарак беради. Бу каби шаҳарлар орасида Насаф, Кеш, Косон, Пазда, Пойканд, Уструшана, Исфижоб, Ахсикат, …

Мовароуннаҳр ва Хуросондан кўплаб муҳаддислар етишиб чиққан. Улар қолдирган асарлари ҳамда олиб борган фаолияти билан ҳадис илми ривожига улкан ҳисса қўшган. Шундай муҳаддислардан бири Абу Довуд Сижистоний бўлиб, ҳижрий III асрда яшаган. Абу Довуд роҳматуллоҳи алайҳ бошқа ҳадис олимлари каби ҳадис излаб кўплаб шаҳарларга борган. Абу Умар Зарир, Муслим ибн …

Буюк ватандошимиз, исломий илмлар ривожига улкан ҳисса қўшган беназир аллома, калом илмининг султони Имом Абу Мансур Мотуридийнинг ибратли ҳаёт йўли ва бой илмий-маънавий меросини ҳар томонлама чуқур ўрганишни рағбатлантириш мақсадида жорий йилнинг 14 март куни Президентимиз “Имом Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида”ги қарорни имзолади. Ушбу қарор мотуридийлик таълимотига …

Ватанимизнинг ҳар бир гўшасидан юзлаб, минглаб алломалар етишиб чиққан. Уларнинг қолдирган бой илмий-амалий мероси нафақат юртимиз, балки жаҳон илм аҳллари учун дастуруламал бўлгани маълум. Юртимиз алломалари илмий-маънавий меросида диний ва дунёвий билимлар қатори калом – ақида илмига бағишланган асарлар ҳам салмоқли ўрин эгаллайди. Халқимизнинг бебаҳо маънавий хазинаси ҳисобланган мазкур асарларни …

Самарқанд алломалар юрти. Нажмиддин Насафийнинг “Ал-Қанд фий зикри уламои Самарқанд” номли асарининг бугунгача етиб келган ягона жилдида мингдан зиёд олим ҳақида маълумот берилган. Унинг йигирма жилддан иборат бўлганини эътиборга олсак, минтақада яшаб ўтган олимлар сони ҳақида етарли тасаввур ҳосил бўлади.[1] Самарқанднинг буюк фақиҳларидан бири Абу Шужоъ Самарқандийдир. Насаби Аббос ибн …

Алломанинг тўлиқ исми Абу Мансур Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Ҳанафий Мотуридий Самарқандийдир. Баъзи тарихчилар Имом Мотуридийнинг насабини саҳобий Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳуга боғлайди. Шу сабабли унга “Ансорий” нисбатини ҳам беради. Имом Мотуридий Самарқанднинг Мотрид қишлоғида дунёга келган. Тарихий манбаларда туғилган йили ҳақида қатъий маълумот йўқ, тақрибий ёки тахминий …

Самарқанд алломалар юртидир. Унинг заминида неча-неча уламою фузалолар яшаб ижод қилган. Улар ўртасидаги биродарлик, ҳамфикрлик руҳи минтақада жуда катта илмий мерос ҳосил бўлишига хизмат қилган. Олимларнинг аҳиллиги жамият барқарорлигини, фиқҳий ва ақидавий бирдамликни таъминлаган. Самарқанд уламолари орасида бир-бири билан чамбарчас боғлиқ номлар кўп учрайди. Бир замонда яшаган олимлар мустаҳкам ўзаро …

Бадруддин Айний мамлуклар даврининг кўзга кўринган катта аллома, муҳаддис ва фақиҳларидан бири бўлган. У Марказий Осиё диёри ҳанафий фиқҳида маълум ва машҳур бўлган «Ҳидоя» китобини шарҳлаш билан бир қаторда, Имом Бухорийнинг «Саҳиҳул Бухорий» асарига ҳам ниҳоятда мукаммал шарҳ ёзган. Аллома фаолияти давомида амалга оширган ишлари ва тасниф этган асарлари айниқса, …

Бугунги кунда инсон руҳий-маънавий камолотининг илмий манбаи бўлган ҳадисшунослик фанига қизиқиш тобора ортмоқда. Бунда кейинги йилларда ислом илмларининг олтин даврида яшаб ижод қилган алломалар меросини ўрганишга кенг йўл очилгани муҳим омил бўлмоқда. Шу боис бўлса керак, халқимизнинг ҳозирги тараққиёт босқичида ўша давр алломаларининг асарларида нозик нуқталар билан ифодаланган дурдоналарни ўрганиш …