ALLOMALAR

Buyuk vatandoshimiz, islomiy ilmlar rivojiga ulkan hissa qoʻshgan benazir alloma, kalom ilmining sultoni Imom Abu Mansur Moturidiyning ibratli hayot yoʻli va boy ilmiy-maʼnaviy merosini har tomonlama chuqur oʻrganishni ragʻbatlantirish maqsadida joriy yilning 14-mart kuni Prezidentimiz “Imom Moturidiy tavalludining 1155-yilligini keng nishonlash toʻgʻrisida”gi qarorni imzoladi. Ushbu qaror moturidiylik taʼlimotiga xos bagʻrikenglik …

Vatanimizning har bir go‘shasidan yuzlab, minglab allomalar yetishib chiqqan. Ularning qoldirgan boy ilmiy-amaliy merosi nafaqat yurtimiz, balki jahon ilm ahllari uchun dasturulamal bo‘lgani ma’lum. Yurtimiz allomalari ilmiy-ma’naviy merosida diniy va dunyoviy bilimlar qatori kalom – aqida ilmiga bag‘ishlangan asarlar ham salmoqli o‘rin egallaydi. Xalqimizning bebaho ma’naviy xazinasi hisoblangan mazkur asarlarni …

Samarqand allomalar yurti. Najmiddin Nasafiyning “Al-Qand fiy zikri ulamoi Samarqand” nomli asarining bugungacha yetib kelgan yagona jildida mingdan ziyod olim haqida maʼlumot berilgan. Uning yigirma jilddan iborat boʻlganini eʼtiborga olsak, mintaqada yashab oʻtgan olimlar soni haqida yetarli tasavvur hosil boʻladi.[1] Samarqandning buyuk faqihlaridan biri Abu Shujoʼ Samarqandiydir. Nasabi Abbos ibn …

Allomaning toʻliq ismi Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Hanafiy Moturidiy Samarqandiydir. Baʼzi tarixchilar Imom Moturidiyning nasabini sahobiy Abu Ayyub Ansoriy roziyallohu anhuga bogʻlaydi. Shu sababli unga “Ansoriy” nisbatini ham beradi. Imom Moturidiy Samarqandning Motrid qishlogʻida dunyoga kelgan. Tarixiy manbalarda tugʻilgan yili haqida qatʼiy maʼlumot yoʻq, taqribiy yoki taxminiy …

Samarqand allomalar yurtidir. Uning zaminida necha-necha ulamoyu fuzalolar yashab ijod qilgan. Ular oʻrtasidagi birodarlik, hamfikrlik ruhi mintaqada juda katta ilmiy meros hosil boʻlishiga xizmat qilgan. Olimlarning ahilligi jamiyat barqarorligini, fiqhiy va aqidaviy birdamlikni taʼminlagan. Samarqand ulamolari orasida bir-biri bilan chambarchas bogʻliq nomlar koʻp uchraydi. Bir zamonda yashagan olimlar mustahkam oʻzaro …

Badruddin Ayniy mamluklar davrining koʻzga koʻringan katta alloma, muhaddis va faqihlaridan biri boʻlgan. U Markaziy Osiyo diyori hanafiy fiqhida maʼlum va mashhur boʻlgan “Hidoya” kitobini sharhlash bilan bir qatorda, Imom Buxoriyning “Sahihul Buxoriy” asariga ham nihoyatda mukammal sharh yozgan. Alloma faoliyati davomida amalga oshirgan ishlari va tasnif etgan asarlari ayniqsa, …

Bugungi kunda inson ruhiy-maʼnaviy kamolotining ilmiy manbai boʻlgan hadisshunoslik faniga qiziqish tobora ortmoqda. Bunda keyingi yillarda islom ilmlarining oltin davrida yashab ijod qilgan allomalar merosini oʻrganishga keng yoʻl ochilgani muhim omil boʻlmoqda. Shu bois boʻlsa kerak, xalqimizning hozirgi taraqqiyot bosqichida oʻsha davr allomalarining asarlarida nozik nuqtalar bilan ifodalangan durdonalarni oʻrganish …

IX-XII asrlar islom olamida ilm-fan yuksak darajada rivojlangani bois ilm-fan rivojining oltin davri deb eʼtirof etilgan. Aynan shu davrda Xorazm, Buxoro, Samarqand, Nasaf, Termiz, Shosh, Fargʻona va Margʻinon kabi uzoq tarixga ega koʻhna va navqiron shaharlar hamda ular atrofida joylashgan Dabusiya, Afshona, Zamaxshar, Kushoniya, Ishtixon, Sogʻarj, Xushufagʻon, Razmoz kabi shahar, …

Qozi Hasan Moturidiy hijriy beshinchi asrda Samarqandda yashagan buyuk hanafiy olimlardan biridir. Imom Moturidiy oilasiga mansub bu olim toʻgʻrisida juda kam maʼlumotga egamiz. Uning vafot etgan sanasi aniq emas. Allomaga zamondosh ulamolar tarixiga tayanib, uning V/XI asr ikkinchi yarmida vafot etganini taxmin qilish mumkin. Ayrim manbalarda uning 450/1059-yilda vafot etgani …

Har bir mamlakatning oʻz tarixi, diniy va milliy qadriyatlari borligi barchamizga maʼlum. Ona yurtimiz – Oʻzbekiston zamini ham azaldan oʻzining bebaho qadriyatlari boʻlgan maʼnaviy va moddiy boyliklari bilan dunyo xalqlari turmush tarziga va madaniyatiga ijobiy taʼsir koʻrsatgan. Dunyo olimlari hamon ajdodlarimizga, boy madaniy merosimizga alohida hurmat va ehtirom bilan qaraydi. …