МАҚОЛАЛАР

Араб тили грамматикасига бағишланган асарлар кўп бўлиб, улар ичида туркий тилга шеърий шаклда таржима қилингани саноқли. Шулардан бири “Абваб тасриф манзума” асаридир. У уч қисмдан иборат. Асар ҳақида 2014 йилда нашрдан чиққан “Ўзбек тилидаги тошбосма китоблар каталоги” китобида қуйидагича маълумот келтирилади: Биринчи китоб 3410/1 инвентар рақам билан сақланувчи اول علم …

Илм олиш динимизда энг улуғ ибодатлардан саналади. Чунки банда илм воситасида Раббини танишга, У Зотнинг фарзларини бажаришга, шунингдек, барча мавжудотларга тааллуқли ҳақларни адо этишга муваффақ бўлади. Бирор дин илм олишга исломчалик тарғиб қилмайди. Ислом жаҳолатга қарши илм-маърифат билан курашишга ҳам катта эътибор қаратади. Ўқиш илмнинг калитидир. Аллоҳ таоло Муҳаммад соллаллоҳу …

Ҳар бир жамиятнинг тинчлигини таъминлашда қўшнилик маданиятига риоя қилишнинг ўрни беқиёсдир. Қўшнилар бир-бири билан аҳил ва иноқ бўлса, ўша жамиятда тинчлик-тотувлик ҳукм суради ва тараққиёт бўлади. Бордию акси бўлса, жамият парокандаликка юз тутади. Шунинг учун ҳам ота-боболаримиз “Ҳовли олма, қўшни ол”, “Қўшнинг тинч – сен тинч” деган нақлларни ўргатиш билан …

Шу боисдан ҳам дин илмини тақводор устозни танлаб, таниб, ундан сўнг ўрганмоғи лозим. Шунда ҳозиргидек билиб-билмасдан ҳар-хил оқимларга эргашишлар бўлмайди. Асар колофони 102а варақда жойлашган бўлиб, унда асар 1164/1751 йилда кўчирилгани ҳақидаги маълумот келтирилган:    تمت كتابته ونقص قرأته فى الامبول       تمت كتابته وتصحيحه 1164[1]. “Мактабатул Жомиъил Ислом”  кутубхонасида №3280 …

IX-XII асрлар Ислом Ренессанси деб, эътироф этилган. Айнан ўша даврда давлат юритишдаги сиёсат тубдан ўзгариши билан бир қаторда илм-фаннинг турли соҳаларида юксак чўққилар забт этилган. Айниқса тафсир, ҳадис, калом, фиқҳ, тилшунослик, математика, астрономия, кимё, тиббиёт, ҳуқуқ, геодезия ва география каби янги соҳаларга қизиқиш кучайган. Натижада Имом Бухорий, Имом Мотуридий, Муҳаммад …

Аммо муаллиф “Усул” асарини қачон ёзиб тугатгани ҳақида хабар қолдирмаган. Асарни ёзишга киришганидан вафотига қадар бўлган муддат қисқалиги ҳамда асар мавзуларини тақсимлаш, тартиблашда очиқланмаган айрим мавҳумликлар борлиги уни якунлагандан сўнг қайта кўриб чиқиш, таҳрирлаш имкониятига эга бўлмаганини билдиради. Шундай бўлса-да, асар юқори илмий савияда ёзилгани сабабли ҳар доим илм аҳлининг …

Имом Бухорий Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳиҳ ҳадисларини тўплаб, ислом оламига танилганидан сўнг она ватанига қайтиб келади. Бухоро халқи ўзининг фахри бўлган муҳаддис олимни шодлик билан кутиб олади. Одатдагидек буюк муҳаддис халққа ҳадис айтишни бошлайди. Дарсларда сон-саноқсиз одамлар ҳозир бўлар эди. Кучли ва ёқимли овоз соҳиблари Имом Бухорий айтган ҳар …

Ислом илмлари орасида энг кўп мурожаат этиладиган фан фиқҳ бўлиб, у ислом қонунчилигидан одоб-ахлоқ меъёрларигача бўлган барча соҳаларни ўз ичига олган. Фиқҳ мавзулари инсон ҳаётининг ҳамма жабҳаларини қамраб олгани сабабли уни ўрганишга талаб доим юқори бўлган. Ислом фиқҳи икки йирик тармоқ ёки икки асосий қисм: усулул фиқҳ, фуруъул фиқҳга бўлинади. …

Аллома вазирни уста овчига қиёслайди. Улар кичик қушларни эмас, катта турналарни овлайди. Асарнинг учинчи бўлимида аллома котибларнинг вазифалари ҳақида батафсил  тўхталади. Унингча, қалам ва қилич ҳамма нарсага ҳокимдир. Агарда бу иккиси бўлмаганида дунё оёқда турмас эди. Ғаззолий котиб билиши керак бўлган ўнта муҳим шартни кўрсатади: Тупроқ тагидаги сувнинг юзага яқин …

Шарқ Ренессансининг машҳур файласуфи ва Ислом тамаддуни устуни ва пойдеворларидан бири мутафаккир, аллома Муҳаммад Ғаззолий ҳисобланади. Имом Ғаззолий фиқҳ, ақида, калом ва тасаввуф илмида етук бўлиб, унинг заковати бутун Шарқ ва Ғарб файласуфлари томонидан тан олинади. Ғаззолийнинг ижтимоий-сиёсий қарашлари асосан унинг форс тилида ёзилган “Насиҳатул мулк” асарида ўз аксини топган. …