MAQOLALAR

Har bir inson kasal boʻladi. Bu baʼzida kuchli, baʼzida yengil kechadi. Rivoyatlarga koʻra, faqat Firʼavn kasal boʻlmagan ekan. Bu unda gʻurur va kibr oshishiga olib kelgan. Aslida kasallik ham imtihon, ham rahmat boʻladi. Baʼzan yengil kasallik oʻzidan keyin keladigan ogʻir dardni qaytaradi. Bu vaqtda moʻmin kishi imtihonga sabrli boʻlishi va …

Inson hayoti qavm-qarindosh, qoʻni-qoʻshni, mahalla-koʻy bilan chambarchas bogʻliqdir. Tabiiyki, odamlar orasida bordi-keldi, xabarlashish, maslahat soʻrab borish kabi oʻzaro munosabatlar yuzaga keladi. Inson biror xonadonga borganda, kirishga izn soʻrashi islomdagi goʻzal odob-axloq sanaladi. Alloh taolo aytadi: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ …

«Agar ogohsan sen – shohsan sen. Agar shohsan sen – ogohsan sen» Albatta, xalqimiz, jumladan yosh avlod gʻarb fan-texnikasi, madaniyati, adabiyoti, sanʼatining ilgʻor jihatlarini inkor etmaydi. Biroq gʻarbda din va odobga zid boʻlgan qarashlarning koʻpchilikka singdirilishi oqibatida yuzaga kelgan “ommaviy madaniyat” tushunchasini gʻarb ziyolilarining oʻzi “gʻarbning muammosi” sifatida baholayotganini hamda …

Salom inson zoti yaratilgandan buyon davom etib kelmoqda. Salomlashish islomning shiori va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlari boʻlib, oʻzida  tinchlik, mehr­muhabbat, doʻstlik va yaxshiliklarni mujassam etgan. Inson ayniqsa iztirobga tushganda, qorongʻu tunlarda va choʻlu biyobonda yolgʻiz qolganda bu fazilatning qadrini sezadi. Salom bergan kishi birodariga tinchlik va xursandchilik bagʻishlaydi. Undan …

Oʻn toʻrtinchi dars. Iffatli boʻlish. Ey oʻgʻlim! Iffat yaxshilarning xulqidir. U bilan xulqlanginki, senga mustahkam oʻrnashib olsin. Koʻzi toʻq boʻlish ham iffatdan. Yeydigan ovqatingni muhtojlar va doʻstlaringdan qizgʻanma. Odamlar qoʻlidagi narsani bilishga intilmasliging ham iffatdir. Taoming va oʻtkinchi narsalaringni koʻpaytirishga oshiq boʻlma. Havoyi nafsingga qarshi kurash. U seni buzuq ishlarga …

Jamiyatdagi muammolarning yechimini topish va turli fikrlarni eshitib, toʻgʻri qaror chiqarish uchun ijtimoiy yigʻinlar oʻtkaziladi.  Qayerda  inson yo jamoa manfaatlari uchun suhbat boʻlsa, u foydali, botil soʻzlar gapirilsa,  gʻiybat, chaqimchilik va boʻhton qilinsa, aksincha, zararli yigʻin boʻladi. Qurʼoni karimda foydali yigʻinlar haqida Alloh taoloning bunday koʻrsatmasi bor: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ …

Oʻn uchinchi dars. Omonatdorlik. Ey oʻgʻlim! Omonatdorlik – insonni bezaydigan eng goʻzal fazilat. Uning ziddi xiyonat boʻladi. Xiyonat insonni sharmanda qiladigan va qadrini pastlatadigan eng yomon razillikdir. Omonatdorlik fazilat ahlining bezagi, ilm ahlining ziynatidir. U va rostgoʻylik paygʻambarlarning sifatlari sanaladi. Ey oʻgʻlim! Omonatdor boʻl. Birovning obroʻsiga ham, moliga ham, boshqa …

Kecha va kunduz ulugʻ neʼmatlardir. Inson kechasi uxlab dam oladi, kunduzi tirikchilik qiladi. Alloh taolo aytadi: ﴿وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا﴾ Uyqungizni (badaningiz va asablaringiz uchun) orom qildik. ﴿وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا﴾ Kechani libos qildik. ﴿وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا﴾ Kunduzni esa, tirikchilik vaqti qildik[1]. Boshqa oyati karimada esa bunday deydi: ﴿وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا …

Ahli sunna ulamolari aytadi: “Bandalarning feʼllari (ish-harakatlari) haqiqatan Alloh taolo yaratgan narsalardir. Sahoba va tobeinlar ham shu fikrda boʻlgan”. Bandalarning ish-harakatlari Allohning yaratgani va ularning kasbidir. Yaʼni, bandaning ish-harakatini Alloh taolo yaratadi. Banda ishni qiladi, ammo u ishni yaratish Allohdan boʻladi. Ish-harakat bandaga nisbat berilsa, “qildi” deyiladi. Alloh taologa nisbat …

Alloh taolo Qurʼoni karimning bir yuz toʻrtinchi surasida  bandalarni pushaymonlikka yetaklovchi yana bir necha illatdan ogohlantiradi. Humaza oʻzganing ortidan imo-ishora bilan gʻiybat qiluvchi shaxsdir. Surada mol-davlat toʻplashga mukkasidan ketgan, har narsada boylikka suyanuvchi, oʻzidan boshqani nazari ilmay ustidan kuluvchi shaxslar qoralanib, ularning oqibati achinarli ekani uqtiriladi. Humaza surasi Makkada nozil …