МАҚОЛАЛАР

Буюк мутафаккир, давлат ва жамоат арбоби Алишер Навоий қолдирган маънавий мерос нафақат халқимизнинг, балки бутун инсониятнинг маънавий мулкига айланган. Чунки, ҳазратнинг инсонпарварлик ғоялари миллатидан, жинсидан, ижтимоий келиб чиқишидан қатъий назар умуминсониятнинг манфаатига хизмат қилмоқда. Навоий ижодининг марказида инсон туради. Алломанинг назаридаги инсон ижодкор, қобилиятли, билимли, сабр-қаноатли, ростгўй адолатли, ҳалол, инсофли …

Ислом инсонни мукаррам қилиш бўйича кўрган чоралар ичида либос масаласи ҳам бор. Бу масалада инсоннинг кийиниш маданиятига риоя қилиши ўзи учун обрў ва мартаба экани, гўзаллик ва зийнат экани бир нечта китобларимизда зикр қилинган. Аллоҳ таоло Аъроф сурасида марҳамат қилади: «Эй Одам болалари, батаҳқиқ, сизларга авратингизни тўсадиган либос ва зийнат …

Ўрта Осиёнинг ўтмиши, маданияти, ўзбек ва тожик халқлари адабиётининг тарихи, бу қардош халқларнинг классик шоирлари, тазкиранавислари, адиблари ва маърифатпарвар олимлари тўғрисида тадқиқот иши олиб борган ва олиб бораётган ҳар бир илм ихлосманди шарқшунос ва адабиётшунос олим, Бухоро тарихининг моҳир билимдони Садриддин Айнийнинг (1878-1954) “Намунаи адабиёти тожик” (“Тожик адабиётидан намуналар”) асарига …

Инсониятнинг ижтимоийлашуви ҳаётий эҳтиёж бўлиб жамиятнинг фаровон ва барқарор ривожи унинг аъзоларининг ўзаро ҳамжиҳатлик, қўллаб-қувватлаш ва мустаҳкам муносабатлари орқали юзага чиқади. Жамиятда ўзига хос бир қатлам борки, уларга маънавий ва моддий жиҳатдан кўпроқ эътибор бериш зарур ҳисобланади. Ёрдамга муҳтож инсонларга кўмак бериш умумий қилиб “ижтимоий ҳимоя” деб аталади. Исломдаги ижтимоий …

Ўрта Осиёда ислом динининг ёйилиши маънавий ҳаётдан ташқари меъморчиликка ҳам ўз таъсирини кўрсатган. VIII асрнинг бошида Самарқандни араб халифалигининг қўшини забт этгач, бу ерда ҳам ислом динининг тарқалишига замин яратилади. Юқорида таъкидлаганимиздек, янги дин ва мафкура нафақат сиёсий, балки ижтимоий-иқтисодий ҳаётга ҳам катта таъсир кўрсатади. Хусусан, бу моддий маданиятда, айниқса, …

Ислом тақвими ўн икки ойдан иборат. Аммо биз бу ойларнинг баъзилари ҳақидагина маълумот биламиз, холос. Аксарият одамлар Рамазон ойида рўза тутишни, Зулҳижжада эса қурбонлик қилишни билади. Лекин муҳаррам ойи гўёки унчалик машҳур эмасдек. Ваҳоланки, ҳадиси шарифларда бу ой – Аллоҳ таолонинг ойи деб аталади, бошқа ҳеч бир ойга бундай шараф берилмаган. Муҳаррам ойи …

XIX асрнинг охири XX асрнинг боши жаҳон цивилизациясининг тараққиётида кескин бурилишлар даври бўлди. Бу даврда чуқур ислоҳотлар, биринчи ва иккинчи жаҳон уруши бўлиб, илм-фан тараққиётида туб сифатий ўзгаришлар рўй берди. Бир жамиятнинг бутунлай ёд жамият таъсирида қолиши нафақат ҳаётда балки кишиларнинг фалсафасида ҳам инқилоб ясади. XIX асрнинг охири ва XX …

Ғарбий Сибирда Бухоро амирлигидан бориб яшаб қолган халқлар талайгина бўлиб улар “Сибир Бухорийлари” номи билан тарихда машҳур бўлган [1:77-85]. Сибирда яшаган Ўрта Осиёликлар хонликлар давридан олдин ҳам у ерда умргузаронлик қилган. Асрлар давомида Ғарбий Сибирь деярли Бухоро амирлигининг колониясига айланиб қолаёзганди. Сибирь Бухорийлари бу ерда яшаётган татарлар (аслида туркий халқлар) …

Ҳозирги кунда, илм-фанда “Тасаввуф мавзуси” доирасида олиб борилаётган илмий изланишлар хусусида кўплаб баҳс-мунозаралар бўлиб ўтмоқда. Бу мунозаралар бир томондан, тасаввуфнинг тўлиқ ўрганилгани ва уни қайта-қайта тадқиқ этишнинг зарур эмаслиги тўғрисида бўлса, иккинчи томондан, тасаввуфни нафақат тарихий нуқтаи назардан ўрганиш кераклиги, балки унинг имманент жиҳатларини ҳам ўрганишнинг зарурлиги тўғрисидадир. Тасаввуф таълимоти …

Жамол ал-Қаршийнинг “Мулхакат ас-Сурах” асарида Марказий Осиёнинг VIII-XIII асрлар тарихига оид кўплаб қизиқарли воқеалари қаторида Қутайба ибн Муслим тўғрисида ҳам маълумотлар қолдирилган. Унда ёзилишича, Ганам Абу Хафс Қутайба ибн Муслим ибн Амр ал-Бахили (660-715 йиллар яшаган) таниқли араб лашкарбошиси, Ўрта Осиёда ислом динининг тарқалишида фаол қатнашган тарихий шахс бўлган [1]. …