МАҚОЛАЛАР

Қадимдан либос инсоннинг ижтимоий мавқеи, касб-корини англатган. Боёнлар, мусофир дарвешлар, ҳунарманд-савдогарлар, шунингдек, уруғ ва элатларни-да либосига қараб таниса бўлади. Боиси кийим маданият кўзгуси. Бугун йиртиқ-ямоқ шим, калта пайпоқ кийган ёшлар кўпайиб бормоқда. Бу ҳам маданият белгиси, дегувчилар топилади. Аммо бу каби “урф”лар халқимизнинг қадимдан мерос кийиниш маданиятига таъсир кўрсатаётганини кўриб, …

 «Кутуби ситта» таркибидаги асарларни VII/XIII асрдан бошлаб ислом оламидаги илм аҳлининг катта қисми диннинг иккинчи муҳим манбаси сифатида тасдиқлаган бўлсада, бироқ «Саҳиҳайн»ни «Сунан»лардан юқори даражада деб билган. Бу борада кўпгина ҳадисга доир китобларда «Саҳиҳ»лар «Арбаъа»лардан олдин келиб алоҳида ажратиб кўрсатилган. Бундан кўриниб турибдики, уламоларнинг «Кутуби ситта» китоблари тўғрисидаги мутлақ иттифоқларининг …

Бугунги кунда замонавий фан тизимида фанлараро ёндашув ривожланиб бораётган асосий йўналиш ҳисобланади. Бунда Ўрта асрларда Марказий Осиёда ижод қилган мутафаккирларнинг беқиёс хизматлари бор. Форобий, Абу Али ибн Сино, Муҳаммад Хоразмий каби буюк файласуф ва алломаларнинг асарлари жаҳон цивилизациясининг олтин хазинасидан муносиб ўрин олган. Улар жаҳон фани ва маданияти тарихида ўчмас …

“Салаф” сўзи луғатда – “аввал яшаб ўтганлар”, “аждодлар”, “ўтмишдошлар” деган маъноларни англатади. Шаръий истилоҳда “салаф” сўзи муайян бир давр билан боғлиқ маънони англатади. Яъни, Набий алайҳиссалом замонларида ва ундан кейинги икки асрда яшаган мусулмонлар “салафи солиҳ”, яъни, “солиҳ аждодлар” дейилади. Бу борада Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадисларида шундай …

Ислом дини VII асрда Арабистон ғарбида вужудга келган. Ислом фалсафаси ва тафаккури эса ана шу диннинг негизида шаклланган. Ислом динининг тарқалиши, кейинчалик жаҳон динларидан бирига айланиши ислом фалсафаси ва тафаккурини илмий дунёқараш сифатида англашга замин яратган. Ислом дини пайдо бўлган даврдан кейин ўтган вақт давомида ислом фалсафаси ва тафаккурининг турли …

XII-XV асрларда Мовароуннаҳр минтақасида фиқҳ илми мисли кўрилмаган тарзда ривожланди. Ижтимоий ва шаръий кодексларни ўзида мужассам этган фиқҳга доир кўплаб асарлар дунёга келдики, улар ҳозирга қадар ўз аҳамиятини йўқотмаган. Ҳатто аҳолиси бошқа динга эътиқод қилувчи мамлакатлар ҳам ўз давлатчилик қонунларини шакллантиришда ана шу фиқҳий асарлардан андазалар олди.  Кичик ёки Иккинчи …

Бутун дунёда илмий жамоатчиликнинг олдида турган долзарб масалалардан бири – бу экологик барқарорлик ва хавфсизликни таъминлаш билан боғлиқ тадқиқотларни янада кенг кўламда олиб боришдан иборат. Зеро, бугунги кунда барқарор экологик вазиятни, атроф-муҳит мусаффолигини сақлаш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг муҳим субъектив омили бўлган экологик онгни шакллантириш, ривожлантириш ва юксалтириш, шунингдек …

Маълумки, фалсафа ижтимоий онг шаклларидан биридир. Бу шакл борлиқ тўғрисида, унда инсоннинг ўрни қандай экани, табиат ва жамиятнинг ривожланиш қонуниятлари ҳақида маълумот беради. У инсонларнинг дунёқарашини аниқлашга имконият яратади. Шундай экан, фалсафанинг борлиқ ҳақидаги таълимоти ўта муҳим ва долзарбдир. Файласуфларнинг ҳеч бири борлиқ тушунчасини четлаб ўтмаган. Ҳар бири ўзининг борлиқ …

Ирфоний билимлар валий ва орифга қалб (кўнгил), фаросат, басират (ботиний нигоҳ), илҳом, кашф орқали тўғридан-тўғри Аллоҳнинг даргоҳидан берилган. Ориф ва валий хушхулқлиги ва гўзал ахлоқи, юзидан нур ёғилиб туриши, нафси устидан ҳоким бўлиб, бошқаларнинг озорини эътирозсиз қабул қилиши, барчага меҳр-шафқат кўрсатиши билан ажралиб турган. Кашф-каромат, ғайритабиий одатлар кўрсатиш тасаввуф шайхларининг …

Мовароуннаҳрда калом илмининг ривожланишида, шубҳасиз буюк мутакаллим Абу Мансур Мотуридийнинг (ваф. 333/944 й.) ўрни ниҳоятда катта бўлган. У яшаган даврга келиб (IX асрнинг охири – X асрнинг биринчи ярми) ислом динида пайдо бўла бошлаган турли гуруҳ ва фирқаларнинг сони кўпайиб кетган эди. Бу ҳол имон-эътиқод масалаларида кўплаб ихтилофларни келтириб чиқарди. Шундай …