АЛЛОМАЛАР

Қадимдан илм-маърифат марказларидан бири бўлган Бухоро бугунги кунда ҳам ислом оламида бебаҳо қўлёзма асарлар қолдирган буюк алломалари, гўзал ва бетакрор тарихий обидалари билан жаҳон илм аҳлининг эътирофига сазовор бўлиб келмоқда. Тарихда «Қуббатул ислом» дея номланган айнан шу табаррук заминда Абу Ҳафс Кабийр Бухорий, Имом Бухорий, Иброҳим Саффор Бухорий, Нуриддин Собуний …

Аллома Жалолиддин Суютийнинг ҳаёти ва илмий мероси ислом тарихи ва маданиятида муҳим ўрин тутади. У нафақат ҳадис, тафсир ва фиқҳ соҳаларида, балки тилшунослик, тарих ва тасаввуф каби турли фанларда ҳам юксак билимларга эга бўлиб, катта илмий мерос қолдирган. Суютий ўз асарлари орқали мусулмон жамиятининг ривожига ҳисса қўшган ва ҳозирги кунда …

Ислом цивилизациясининг юксак маънавий ва илмий мероси қисман Марказий Осиёдаги қишлоқ ва шаҳарларнинг бой тарихидан ҳам ташкил топган. Унинг муҳим бўғинларидан бири Дабусия шаҳридир. VIII-XI асрларда Дабусия илмий, иқтисодий ва ҳарбий жиҳатдан юксак даражада ривожланган. Шарқ ва Ғарбни боғловчи қадимий савдо йўлида жойлашган бўлиб, тарихий, иқтисодий ва илмий жиҳатдан катта …

Манбаларда Бурҳониддин (Бурҳониддин вал милла – дин ва мусулмонларнинг далили, исботи. Ўрта асрларда исломий илмларда юксак даражага эришган алломаларни шундай ном билан аташган) Марғинонийнинг тўлиқ исми Али ибн Абу Бакр ибн Абдулжалил Фарғоний Рошидоний Марғиноний сифатида келтирилади. Унинг нисбасидан олимнинг ҳозирги Фарғона вилоятининг Риштон  туманида таваллуд топганини кўриш мумкин. XIX …

Ҳадиснавислик ривожланиб, ҳадис тўпламлари туркумларга, йўналишларга бўлингач, Қуръон ҳақида шунингдек, сура ва оятлар фазилатига бағишланган «Фазоилул Қуръон» йўналишида кўплаб асарлар тасниф қилинган. X-XI асрларда яшаган буюк ватандошимиз Абу Аббос Жаъфар ибн Муҳаммад Мустағфирий Насафий (961-1041) [5:123] кўп қиррали олим сифатида аввалги уламолар анъанаси давом эттириб, бу соҳада ҳам ижод қилди …

Машҳур аллома, муфассир, мутакаллим, мантиқшунос, тилшунос, табиб, файласуф Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Умар ибн ал-Ҳусайн ал-Қурайший Табаристоний [1:5] “Хатибнинг ўғли” дея танилган ва “Диннинг фахри” деб эътироф этилган Фахриддин Розий [2:248] ҳижрий 544, милодий 1148 йили Рай шаҳрида туғилган. Дастлабки илмни отаси Зиёвуддин (Рай шаҳрининг хатиби)дан олган.  Таълим олишни Хуросоннинг …

Мовароуннаҳрлик фақиҳ уламолардан бири – Носируддин Самарқандий (ваф. 556/1161) Самарқандда яшаб, ўз даврида Қуръон, ақида, фиқҳ, одоб-ахлоқ, тасаввуф, тарих ва тилшунослик каби илм соҳалари бўйича олим бўлган. Олим ислом динининг турли илм соҳаларига оид кўплаб китоблар ёзган бўлиб, улардан бир қанчаси бизгача етиб келган. Жумладан, олимнинг одоб-ахлоқ ва тасаввуф илмига …

XI-XII асрларда Мовароуннаҳрда энциклопедик алломаларнинг аксарияти Бухоро ва Самарқанд шаҳарларида тўпланган эди. Лекин уларнинг сафи турли вилоятлардан келган янги кучлар ҳисобига тўлиб борган. Бу эса, ўз навбатида, Мовароуннаҳрнинг кичик шаҳарларида ҳам диний-маърифий ҳаётнинг юқори даражада бўлганидан дарак беради. Бу каби шаҳарлар орасида Насаф, Кеш, Косон, Пазда, Пойканд, Уструшана, Исфижоб, Ахсикат, …

Мовароуннаҳр ва Хуросондан кўплаб муҳаддислар етишиб чиққан. Улар қолдирган асарлари ҳамда олиб борган фаолияти билан ҳадис илми ривожига улкан ҳисса қўшган. Шундай муҳаддислардан бири Абу Довуд Сижистоний бўлиб, ҳижрий III асрда яшаган. Абу Довуд роҳматуллоҳи алайҳ бошқа ҳадис олимлари каби ҳадис излаб кўплаб шаҳарларга борган. Абу Умар Зарир, Муслим ибн …

Буюк ватандошимиз, исломий илмлар ривожига улкан ҳисса қўшган беназир аллома, калом илмининг султони Имом Абу Мансур Мотуридийнинг ибратли ҳаёт йўли ва бой илмий-маънавий меросини ҳар томонлама чуқур ўрганишни рағбатлантириш мақсадида жорий йилнинг 14 март куни Президентимиз “Имом Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида”ги қарорни имзолади. Ушбу қарор мотуридийлик таълимотига …