Home / ҚЎЛЁЗМАЛАР / تلخيص المفتاح (Талхис ал-мифтаҳ)

تلخيص المفتاح (Талхис ал-мифтаҳ)

№ inv. MR 1/III

Муаллиф. Жалолиддин Муҳаммад ибн Абдураҳмон Қазвиний (ваф. 739/1339 й.)

Балоғат.. Асар Абу Яъқуб Юсуф Саккокийнинг “Мифтаҳ ал-улум” асарининг учинчи қисмига ёзилган шарҳдир. У балоғат илмига, яъни, Қуръон оятларининг маънодаги балоғати, фасоҳат илми, сўздаги маъноларнинг теранлиги каби мавзу ва бобларга ажратилиб берилган. Шунингдек, асарда саҳоба ва ундан кейинги олимларнинг шу илмга тааллуқли сўзлари баён этилган. Асарда араб тилида камдан кам учрайдиган балоғат ва фасоҳат қоидаларига риоя қилган ҳолда ибораларнинг келиши Қуръон оятлари мисолида грамматик тарзда муфассал таҳлил қилинган.

Нусха тўлиқ.

Басмала (в. 139б).

Асар боши (в. 139б) :

الحمد لله على ما انعم وعلم البيان ما لم نعلم والصلوة على سيدنا محمد خير من نطق بالصواب وافضل من اوتى الحكمة  وفصل الخطاب وعلى آله الأطهار وصحابته الأخيار اما بعد فلما كان علم البلاغة وتوابعها من اجل العلوم قدراً وادقها سرا إذ به يعرف دقايق العربية وأسرارها وبه يكشف عن وجوه الاعجاز في نظم القرآن استارها وكان القسم الثالث من مفتاح العلوم الذي صنفه الفاضل العلامة أبو يعقوب يوسف السكاكي أعظم ما صُنِّف فيه من الكتب المشهورة نفعاً لكونه أحسنها ترتيباً ولكونه أتمها تحريراً، وأكثرها للأصول جمعاً ولكن كان غير مصون عن الحشو والتطويل والتعقيد قابلاً للاختصار مفتقراً إلى الإيضاح والتجريد ألفت مختصراً يتضمن ما فيه من القواعد ويشتمل على ما يحتاج إليه من الأمثلة والشووهد (…) بالاشارة اليها تلخيص المفتاح

Асар сўнги (в. 188б) :

…. وأحسنه ما اذن بانتهاء الكلام كقوله بقيت بقاء الدهر يا كهف اهله وهذا دعاء للبرية شامل وجميع فواتح السور وخواتمها وار)دة( على أحسن الوجوه من البلاغة واكملها يظهر ذلك بالتأمل مع التزكية

Библиография : GAL I, 295 ; SBI, 516 ; Халидов № 8142-8159 ; VOHD  XVII  B, 5 №307 ; BnF Arabe, № 5350, 5790.

Колофон (в. 188а) :

فقد تمام من الاصول والله اعلم بالصواب

Настаълиқ. 50 варақ. (в. 139б-188б) ; 15 қатор ; мистара ; пойгир ; сиёҳи қора ; боб ва фасллари қизил сиёҳда ; шарқ қоғози ; курроса 8 ; матн ўлчами : 140´65 mm. ; варақ ўлчами : 230´140 mm. ; варақлар шарқона рақамланмаган.

Муқова : муқова жигар рангли, босма нақшли, шарқ муқоваси, турундж ва лола. Таякиси чармдан.

Қўлёзманинг ҳолати : нусханинг дастлабки муқоваси йўқ, айрим варақлари намдан зарарланган.

ҚЎЛЁЗМАЛАР БИЛАН ИШЛАШ ВА МУЗЕЙ БЎЛИМИ
ИБХИТМ Матбуот хизмати

Check Also

العوامل المائة (Ал-авомил ал-миа)

№ inv. MR 565/VII Муаллиф. Абдулқоҳир ибн Абдураҳмон Журжоний (ваф. 471/1078 й.). Грамматика.. Ушбу асар араб …