ALLOMALAR

(3-qism) Nishopurdan Samarqandga kelib taʼlim olgan mutafakkir Gʻiyosiddin Abulfath Umar ibn Ibrohim Xayyom Nishopuriy (1048-1131) qoraxoniylar qurdirgan oliy madrasada ilm olib, matematik, astronom, faylasuf, shoir va tabib boʻlib yetishgan. U matematika ilmida koʻplab kashfiyotlar qilgan, hozir Nyuton binomi deb atalgan matematik hisob usulini aynan u kashf qilgan, astronom sifatida 1074 yildan …

(2-qism)Movarounnahr allomalari ijodida Abu Abbos Maʼmun ibn Maʼmun (Maʼmun II) davrida tashkil etilgan Xorazm Maʼmun akademiyasi (980-1037) alohida oʻrin egallaydi. Bu ilmiy guruh – akademiya oʻz davrining zabardast olimlari – Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Abu Nasr Iroq (vaf.1039), Abu Sahl Masihiy, Abul-Xayr Hammor, Abu Mahmud Hamid ibn …

(1-qism)Bu olimlar jahon faniga qanday hissa qoʻshishgan? Al-Xorazmiy nol (sifr) raqamini kashf qilib, oʻnlik sanoq sistemasini isteʼmolga kiritdi, insoniyatga algebra fanini, algoritmik tartibot sistemasini inʼom qildi. Bugungi informatsion texnologiya ildizi Al-Xorazmiyning shu kashfiyotiga borib taqaladi. Uning astrolyabiyani ixtiro qilganligi, “Aljabr val-muqobala”, “Astronomik jadvallar”, “Hind sanoq sistemasi haqidagi risola”, “Quyosh soatlari …

Tarixdan maʼlumki, yurtimizda barcha sohalarda boʻlgani kabi tasavvuf yoʻnalishida ham koʻpgina allomalar yetishib chiqqan. Shulardan biri Abulhasan Andoqiydir. U mashhur fiqh olimi Abulkarim ibn Hanifa Andoqiyning nabirasi boʻladi. Toʻliq ismi Abu Muhammad Hasan ibn Husayn Andoqiy boʻlib, 460/1067-552/1159 yillarda yashagan va oʻsha davrda ilm oʻchoqlaridan biri hisoblangan Buxoroda koʻpgina ulamolardan tahsil olgan. …

Movarounnahrda Islom sivilizatsiyasi taraqqiyotining ilk bosqichlari yettinchi asrdan boshlangan boʻlsa, 8-9 asrlarga kelib, bu oʻlkada qudratli sivilizatsion taraqqiyot jonlandi. Bu hodisa bir tomondan madaniy taraqqiyotning qadimiy oʻchogʻi hisoblangan bu yurtda qayta tiklanish roʻy berayotganligi sababli, ikkinchi tomondan islom sivilizatsiyasining maʼrifatparvarlik va gumanistik mohiyati oʻzining eng qulay zaminiga oʻrnashganligi oqibatida sodir …

Mamlakatimizda milliy-maʼnaviy qadriyatlarni tiklash, buyuk ajdodlarimizning boy merosini oʻrganish va targʻib etish, ularning xoki abadiy qoʻnim topgan maqbaralarni obod qilishga alohida eʼtibor berilmoqda. Xususan, naqshbandiya tariqati vakili, maʼrifatparvar va mutafakkir alloma Valixon Urgutiy xotirasiga hurmat-eʼtibor koʻrsatish va uni abadiylashtirish maqsadida Urgut shahridagi “Chorchinor” mavzesida ham keng koʻlamli ishlar amalga oshirildi. …

Tarixiy manbalardan Abu Mansur Gʻolib ibn Jabroil Xartangiy Samarqandiyni qidirganimizda, albatta, Imom Buxoriyning Xartang qishlogʻiga kelgani va umrining oxirgi kunlarini shu yerda oʻtkazgani haqidagi maʼlumotlarga duch kelamiz. Demak, Gʻolib ibn Jabroilni Imom Buxoriyning mana shu qishloqda oʻtkazgan kunlari haqidagi maʼlumotlarsiz oʻrganib boʻlmaydi. Imom Buxoriy Buxorodan chiqqanda, samarqandliklar unga maktub yozib, …

Nasaf azal-azaldan dunyo ilm-fani va madaniyati ravnaqiga salmoqli hissa qoʻshgan shaharlardan biri hisoblanadi. Qadimiy qoʻlyozma va bibliografik qomusiy asarlar varaqlab koʻrilsa, bu barokatli kentdan koʻplab olimu ulamolar yetishib chiqib, Nasafiy nisbasi bilan samarali ijod qilganining guvohi boʻlamiz. Tarixiy manbalardan maʼlum boʻlishicha, mana shu koʻp sonli ulugʻ nasafiylar orasida IX asrning …

“Sahihul Buxoriy”ni Imom Buxoriyning oʻzidan juda koʻp odam eshitgan. Bu haqda Imom Buxoriyning eng mashhur shogirdi Abu Abdulloh Muhammad ibn Yusuf Firabriy (231/845-320/932): “Muhammad ibn Ismoil Buxoriyning “Sahihul Buxoriy” kitobini muallifning oʻzidan men bilan birga toʻqson mingga yaqin kishi tinglagan”, deb aytadi. Haqiqatan, “Sahihul Buxoriy” versiyalari orasida Imom Firabriyning rivoyati …