Islom olamida katta nufuzga ega boʻlgan imom, faqih, kalom ilmining moturidiylik aqidaviy mazhabi asoschisi Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Hanafiy Moturidiy Samarqandiy boʻlib, u Samarqandning Moturid qishlogʻida tavallud topgan. Tugʻilgan yillari haqida tarixiy manbalarda qatʼiy maʼlumot yoʻq, lekin taqribiy yoki taxminiy sanalar berilgan. Masalan, uning abbosiy xalifalardan …
Batafsil
Moturidiylik Imom Abu Hanifa qarashlarining Abu Mansur Moturidiy (vaf. 333/944 y.) tomonidan rivojlantirilib, tizimlashtirilgan va asos solingan aqidaviy mazhabdir. Bunga koʻra, moturidiylik va hanafiylik oʻrtasida juda yaqin aloqa mavjud. Shu bilan birga moturidiylikning asosi hanafiylik ekani borasida ulamolar yakdil fikrdalar. VIII asr boshidan eʼtiboran hanafiylik Xuroson, ayniqsa, Samarqanddan tortib Movarounnahrning barcha …
Batafsil
Mustaqillikka erishganimizdan keyin yurtimizda koʻplab sohalarda islohotlar oʻtkazildi. Ajdodlarimizdan qolgan buyuk merosni oʻqib-oʻrganish, ilmiy tahlil qilish, muqaddas qadamjolarni qayta tiklash kabi ezgu maqsadlar ila qilinayotgan ishlarning sanogʻiga yetish qiyin. Ana shunday ezgu va xayrli ishlardan biri Markaziy Osiyoning buyuk allomalaridan biri hisoblangan vatandoshimiz Hofiziddin Abu Barakot Abdulloh ibn Ahmad ibn …
Batafsil
Bagʻrikenglik oʻzgalarning xulq-atvori, turmush tarzi, fikr-mulohazalari, gap-soʻzlari, his-tuygʻulari, eʼtiqodi, harakatlariga nisbatan sabr-toqatli, chidamli boʻlishni anglatadi. Lugʻatlarda bagʻrikenglik “tolerantlik” (lot.: “tolegaptio” – matonat-chidam, sabr-toqat) tushunchasining sinonimi sifatida ishlatiladi. Bagʻrikenglik – oʻzgalarga nisbatan mehr-muruvvatli, gʻamxoʻr, saxiy, keng feʼlli boʻlgan maʼnaviy fazilatlarga ega kishilarni ifodalovchi tushunchadir. Rossiyada chop qilingan sotsiologik lugʻatda tolerantlikka quyidagicha …
Batafsil
Movarounnahrda hanafiya aqidasining tarqalishida oʻziga xos oʻrin tutgan olim Abu Nasr Iyodiy oʻsha davrdagi “Dorul Juzjoniya” maktabi vakilidir. Lekin koʻpgina manbalarda “Dorul Iyodiya” aqidaviy maktabini yanglish ravishda uning nomi bilan bogʻlaydilar. Aslida, “Dorul Juzjoniya”da Abu Nasr al-Iyodiydan avvalroq bir qancha olimlar faoliyat olib borganlar. Jumladan, Abu Sulaymon Muso ibn Sulaymon …
Batafsil
Insoniyatning maʼnaviy qiyofasini yuksaltirish va axloqiy fazilatlarni rivojlantirishda falsafa fanining oʻrni beqiyosdir. Xususan, falsafiy tafakkur tarixi tizimida oʻziga xos oʻringa ega boʻlgan, durdona asarlari bilan diniy va dunyoviy ilmlar taraqqiyotiga munosib hissa qoʻshgan Sharq allomalarining bebaho maʼnaviy merosini butun dunyo tan olib, yuksak eʼtirof etmoqda. Mamlakatimiz Prezidenti taʼkidlaganidek: “Islom olami …
Batafsil
Islom fiqhiga oid kitoblarda Qoraxoniylar davrida Samarqandda ilmiy faoliyat olib borgan mashhur allomalardan biri Imom Ali Sugʻdiy (vaf. 461/1069) haqida maʼlumotlar mavjud boʻlib, u salaf imomlarning oxirgilaridan boʻlgani qayd etiladi. Shunday boʻlsa-da, Imom Ali Sugʻdiy nomi koʻpchilikka nomaʼlum boʻlishi tabiiy. Tarixiy manba va tadqiqotlarda[1] u haqidagi maʼlumotlar tarqoq holda uchraydi. Maqolada …
Batafsil
Hofiz Sadafiy XI-XII asrlarda hadis roviylari va hofizlarining oʻziga xos bilimdonlaridan biri boʻlgan. U “Sahihul Buxoriy”ni oʻz ustozi Abul Valid Bojiy rivoyati asosida oqqa koʻchirgan. U Abu Zarr Haraviydan, u Firabriydan, u Buxoriydan rivoyat qilgan. Toʻliq ismi – Qozi Hofiz Abu Ali Husayn ibn Muhammad ibn Firruh ibn Hayyun Sadafiy …
Batafsil
Ilm-fan taraqqiyotida xorazmlik olimlarning xizmati katta boʻlgan. Bu yurtning yetuk mutafakkirlari ilmning turli sohalarida samarali ijod qilgan. Shunday zotlardan biri Mahmud ibn Muhammad Xorazmiydir. Uning toʻliq ismi – Mahmud ibn Muhammad ibn Abbos ibn Arslon Mazhariddin Xorazmiy. Ibn Abbosiy nomi bilan ham tanilgan. 1099 yilning avgust oyida Xorazmda tugʻilgan. Alloma …
Batafsil
Geografiya sohasida Hamdulloh Mustavfi Qazviniy (1282-1350) va Abdurashid Saloh ibn Nuri Bakuvi (1360-1430) geografik asarlarining mohiyati va dalillarining aniqligi bilan mashhur boʻlgan. Bu asarlar orasida Hamidulloh Qazviniyning “Koʻngil nashʼasi” nomli asari alohida ahamiyatga ega. Mashhur sayyoh, geograf, iqlimshunos Abdurashid Saloh ibn Nuri Bakuviyning “Kitob tayaxis al-asar va ajoyib al-Malik al-Qahhor” …
Batafsil
Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi bukhari.uz