MAQOLALAR

Hijriy II asr ikki avlod davrini oʻz ichiga oladi. Birinchisi 140/757 yildan keyin yashagan kichik tobeinlardir. Bilamizki, tobeinlar sahobalardan keyingi eng yaxshi avlod boʻlgan. Odamlarga shariatni toʻliq yetkazishga nihoyatda qattiq eʼtibor qaratgan. Sunnatni ishonchli va adolatli rivoyatlardan olishni, sunnati nabaviyaning pok, sof ekanini isbotlashni oʻz oldiga vazifa qilib qoʻygan. Bu …

Jahon ilm-fani tarixida oʻchmas iz qoldirgan Muhammad Xorazmiy, Ahmad Fargʻoniy, Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Mahmud Zamaxshariy, Mirzo Ulugʻbek, Ali Qushchi kabi olim va mutafakkirlar merosining tarixiy ahamiyatini, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Kamoliddin Behzod, Mahmud Muzahhib singari mumtoz adabiyot va sanʼat namoyandalari ijodining insonparvarlik …

Mamlakatimizning mustaqillikka erishishi milliy va diniy qadriyatlarimizni, ayniqsa, islom dini va undagi bagʻrikenglik madaniyatini xolis oʻrganishga keng yoʻl ochib berdi. Islom dinidagi bagʻrikenglik tamoyillari hamisha maʼnaviy-maʼrifiy omillar bilan uygʻun holda rivojlanib borgan. Yosh avlodni bilimli, maʼrifatli qilib tarbiyalashda islom dini qadriyatlari muhim rol oʻynaydi. Yoshlar har bir davr va jamiyat …

Intuitsiya ratsional va irratsional tafakkur, ijod, xususan, “badiiy va ilmiy ijod”, “aql”, “xotira”, “tasavvur”, “diqqat”, “fahm-farosat”, “onglilik”, “ongsizlik”, “ong osti sohasi” va “instinkt” kabilar bilan dialektik bogʻliqlikdagi muhim tushunchadir. Intuitsiya, intuitiv bilish va tafakkur insonning nafaqat hissiy va aqliy bilish qobiliyati, balki ruhiyati bilan ham bevosita bogʻliq murakkab, serqirra va …

Haqiqatning muxlislari – uning doʻstlaridir. Maʼnaviy qadriyatlarimizning tiklanishi bilan tarix sahifasidagi bizga nomaʼlum boʻlgan koʻplab muammolarni oʻrganish, tahlil qilish va ilmiy jihatdan asoslab berish bugungi kunda muhim masalaga aylandi. Milliy madaniyatimizning rivojlanishi tabiiy ravishda uning asosiy manbai boʻlmish madaniy merosimizni chuqur va ilmiy asosda izchil oʻrganishimizni taqozo etadi. Arablar Movarounnahrni …

Insoniyat globallashgan, axborotlashtirilgan va kompyuterlashtirilgan ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy tuzilmalardan iborat postindustrial sivilizatsiya dunyosiga kirib keldi. Bu sivilizatsiya oʻtgan asrda jamlangan barcha kreativ potensiallarni ishga solib, maʼlum jihatdan inqilobiy boʻlgan postnoklassik madaniyatni, fan va texnologiyaga asoslangan innovatsion olamni bunyod etmoqda. Ontologik qarashlar informatsion va ilmiy-texnik inqilob taʼsirida postnoklassik falsafa doirasida yangi …

Bugungi kunda Samarqand, Buxoro, Xiva va Qoʻqon shahridagi shaxsiy kutubxonalar va madrasa-masjidlarning vaqf kutubxonalari haqida ayrim tadqiqotlar eʼlon qilingan. Lekin Toshkentdagi bu kabi kutubxonalarga bagʻishlangan tadqiqotlar ancha kam. Hozircha bizga Toshkentdagi Isaxoʻja qozi, Beklarbegi, Eshonquli dodxoh, Boʻrixoʻja madrasalari, Yunusxon maqbarasidagi vaqf kitoblar maʼlum xolos [1:3-7; 10:288-294]. Shaxsiy kutubxonalar haqida esa …

Jadidlar harakatida taʼlim-tarbiya masalasining boshlanishi avvalo milliy ozodlik gʻoyalarining ildizi edi. Jamiyatda biror bir gʻoya oʻzining namoyon boʻlishini oʻsha jamiyatda boʻlayotgan ijtimoiy tuzumning mahsuli sifatida oʻzining taʼsirini koʻrsatib boradi. Jadidlar harakati ham mana shunday oʻz davrining reaksion gʻoyasi edi. Bu esa jamiyatdagi ijtimoiy muhitning bir tasodifiy hodisasi boʻlmay, balki ijtimoiy-siyosiy …

Imom Gʻazzoliy (1058-1111) shaxsiyati ilm-fan taraqqiyoti va rivojida yuksak ahamiyat kasb etadi. U ilmiy faoliyati va hayoti bilan Sharq va Gʻarb falsafa ilmiga oʻz hissasini qoʻshib, gʻoyaviy-mafkuraviy, siyosiy, madaniy va axloqiy qarashlarning shakllanishiga favqulodda kuchli taʼsir oʻtkazdi. Mustaqillik yillarida mutafakkirning ilmiy merosini oʻrganishga katta eʼtibor qaratila boshlandi. Gʻazzoliyning hayoti, ilmiy-maʼnaviy …

Keyingi paytlarda naqshbandiya tariqati namoyandalarining hayoti, faoliyati va silsilasi toʻgʻrisida turli fikr-mulohazalar bildirilmoqda. Oʻz navbatida har xil savollar yuzaga chiqmoqda. Bundan naqshbandiya va uning turli tarmoqlari hali ham mukammal oʻrganilmagani va tadqiqot uchun koʻplab muammolar borligi ayonlashadi. Avvalo mazkur tariqatning silsila va nasl-nasab zanjiriga eʼtibor qaratsak. Odatda tariqat silsilasi choriyorlardan …