MAQOLALAR

Hozirgi kunda tariqatga ergashish kerak, musulmon kishi u siz yashab boʻlmaydi, deya koʻplab insonlarni oʻz yoʻliga ergashtirayotgan kimsalar mavjud. Tariqat haqiqatdan ham musulmon kishi ergashiladigan, musulmon kishi hayotining mazmuni boʻlgan, hamda odob-axloq dasturi sanaladigan yoʻldir. Ammo bu kim tariqatga ergashish daʼvosi bilan chiqsa unga ergashish kerak degani emas. Zero bu …

Oʻrta Osiyo xonliklari ichida Buxoro amirligi alohida mavqeiga ega boʻlgan, katta hududlarni egallagan davlat edi. Manbalarga koʻra, XVIII asrning oʻrtalariga kelib Buxoro amirligi hududlarida birmuncha oʻzgarishlar sodir boʻladi. Bu davrda Buxoro hukmdorlari oʻz tasarruflarida Buxoro shahri va uning atrofidagi Vobkent, Gʻijduvon, Qorakoʻl, Vagʻoza tumanlari, Qashqadaryo va Miyonqol vohalarini saqlab qololgan …

Agar ijtimoiy-falsafiy fikrlar tarixiga nazar tashlasak, jamiyat ideosferasidagi oʻzgarishlarning insoniyat taraqqiyotiga taʼsirini ajdodlarimiz qoldirgan ilmiy meroslarida koʻrishimiz mumkin. Buyuk allomalar, tarixiy shaxslar, siyosiy arboblar oʻzlarining hayot saboqlari, tarix tajribalari va oʻz oldlariga qoʻygan maqsadlarini eʼtiborga olib jamiyat ideosferasidagi oʻzgarishlar orqali jamiyat, millat taraqqiyotiga ijobiy yoki salbiy taʼsir koʻrsatishga harakat qilganlarining …

Oʻrta asrning buyuk olimi, faylasufi va mutafakkiri Abdurahmon ibn Muhammad ibn Xaldunning ilmiy qarashlari hamda merosi hozirda ham  oʻz ahamiyatini yoʻqotmagan. Ibn Xaldun 1332 yilda Shimoliy Afrikaning Tunis shahrida tugʻilib, oʻz davrining olimlaridan Qurʼon, hadis, huquq, tilshunoslik kabi fanlarni oʻzlashtirgan. Mutafakkir tarix, tasavvuf, mantiqqa doir asarlar va sheʼrlar yozgan. Alloma …

Islom huquqida nikohning qoʻshimcha sharti sifatida “kafoat” koʻrsatiladi. Kafoat – lugʻatda “teng boʻlish”, “barobar boʻlish” maʼnosida keladi. Islom huquqida esa nikohlanayotgan tomonlarning, toʻgʻrirogʻi erning ayolga teng yoki mos boʻlishiga aytiladi. Nikohda tenglik quyidagi olti narsada namoyon boʻladi: nasl­-nasab, din, ozodlik, boylik, hunar va dindorlik. Fikrimizcha, bu shartlar nisbiydir. Shuningdek, u …

Islom dini tarqalgan oʻlkalarda, boshqa ilmlar qatori, tafsir markazlari yoki maktablari ham rivojlangan. Jumladan, Makka, Madina, Iroq, Shom tafsir maktablari bu sohada katta shuhrat qozongan. Movarounnahrda ham oʻrta asrlarda tafsir markazlari shakllangan. Ularning qatorida Samarqand, Buxoro, Xorazm, Toshkent, Nasaf, Termiz, Margʻilon, Qoʻqon kabi shaharlarida paydo boʻlgan Qurʼonshunoslik maktablarini zikr etish …

Jamiyat qatlamlari orasida ham maʼnaviy, ham moddiy jihatdan koʻproq eʼtibor berish zarur hisoblangan qismi alohida ahamiyatga ega hisoblanadi. Bunday yordamga muhtoj insonlarga koʻmak berish ilmiy tilda “ijtimoiy himoya” deb ataladi. Ijtimoiy himoya tushunchasi milliy va diniy qadriyatlarimiz, xususan islom huquqida ham oʻziga xos oʻringa ega. Shuni aytib oʻtish joizki, Islom …

Islom dinida Qurʼoni karimdan keyin turuvchi ikkinchi ishonchli manba bu — hadisi shariflar hisoblanadi. Hadislar hijriy uchinchi asrda alohida ilm sifatida shakllandi hamda aynan ushbu asrda hadis sohasiga oid ishonchli kitoblar yozildi. Mana shunday ishonchli kitoblarni jamlagan toʻplamlardan biri “al-Kutub as-sitta” edi. VIII/XIV asr boshlarida, “Sunani Ibn Mojja”ni oʻz ichiga …

 Qurʼoni karim oyatlari tarkibidagi kalimalarning joylashuv tartibida mufassir ulamolar ahamiyat berib oʻrgangan, ilmiy asoslarga tayangan koʻplab jihatlar bor. Ana shunday jihatlardan biri turli oyatlar matnida vazifadosh gap boʻlaklari – uyushiq boʻlaklar hamda izohlovchi va izohlanmishning isteʼmolida tartiblar almashinuvi kuzatiladi. Odatda tilshunoslar ushbu holatni barcha tillardagi kabi urgʻu qaratish eʼtiboridan amalga …