HADIS

“Ilm – saodat kaliti, ilmsizlik – jaholatdir”, deydi donolar. Darhaqiqat, ilm insonni kamolotga, saodatga yetaklaydi. Dinlarning ustuni boʻlgan islomda  ham bu narsa oʻz aksini topgan.Alloh taolo Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ilk bor: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ “Oʻqing (ey Muhammad! Butun borliqni) yaratgan zot boʻlmish Rabbingiz ismi bilan!”[1] oyatini nozil qildi. Buning orqasidan …

Har bir inson kasal boʻladi. Bu baʼzida kuchli, baʼzida yengil kechadi. Rivoyatlarga koʻra, faqat Firʼavn kasal boʻlmagan ekan. Bu unda gʻurur va kibr oshishiga olib kelgan. Aslida kasallik ham imtihon, ham rahmat boʻladi. Baʼzan yengil kasallik oʻzidan keyin keladigan ogʻir dardni qaytaradi. Bu vaqtda moʻmin kishi imtihonga sabrli boʻlishi va …

Inson hayoti qavm-qarindosh, qoʻni-qoʻshni, mahalla-koʻy bilan chambarchas bogʻliqdir. Tabiiyki, odamlar orasida bordi-keldi, xabarlashish, maslahat soʻrab borish kabi oʻzaro munosabatlar yuzaga keladi. Inson biror xonadonga borganda, kirishga izn soʻrashi islomdagi goʻzal odob-axloq sanaladi. Alloh taolo aytadi: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ …

Salom inson zoti yaratilgandan buyon davom etib kelmoqda. Salomlashish islomning shiori va Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlari boʻlib, oʻzida  tinchlik, mehr­muhabbat, doʻstlik va yaxshiliklarni mujassam etgan. Inson ayniqsa iztirobga tushganda, qorongʻu tunlarda va choʻlu biyobonda yolgʻiz qolganda bu fazilatning qadrini sezadi. Salom bergan kishi birodariga tinchlik va xursandchilik bagʻishlaydi. Undan …

Jamiyatdagi muammolarning yechimini topish va turli fikrlarni eshitib, toʻgʻri qaror chiqarish uchun ijtimoiy yigʻinlar oʻtkaziladi.  Qayerda  inson yo jamoa manfaatlari uchun suhbat boʻlsa, u foydali, botil soʻzlar gapirilsa,  gʻiybat, chaqimchilik va boʻhton qilinsa, aksincha, zararli yigʻin boʻladi. Qurʼoni karimda foydali yigʻinlar haqida Alloh taoloning bunday koʻrsatmasi bor: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ …

Kecha va kunduz ulugʻ neʼmatlardir. Inson kechasi uxlab dam oladi, kunduzi tirikchilik qiladi. Alloh taolo aytadi: ﴿وَجَعَلْنَا نَوْمَكُمْ سُبَاتًا﴾ Uyqungizni (badaningiz va asablaringiz uchun) orom qildik. ﴿وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا﴾ Kechani libos qildik. ﴿وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا﴾ Kunduzni esa, tirikchilik vaqti qildik[1]. Boshqa oyati karimada esa bunday deydi: ﴿وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا …

Bir hadis sharhi Paygʻambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak hadislari hayotning barcha jabhalarini qamrab oladi. Inson oʻziga toʻgʻri kelmaydigan, yarashmaydigan, foyda bermaydigan narsalarni tark etishi uning dini goʻzalligining alomati ekanligi haqidagi hadislar shular jumlasidandir. Ulamolar shunday hadisi shariflardan birini qanday sharhlagani va unda bayon etilgan odob-axloqqa oid masalalarni koʻrib chiqsak. Abu …

Islomda ovqatlanishda boʻlgani kabi suv ichishda ham bir qancha odoblar  joriy qilingan. Bunda, albatta, faqat foydani koʻzlash va zararni qaytarish maqsad qilingan. Bu odoblar hozirgi gigiyena qoidalariga mos kelib, ularga rioya etilsa, inson suv ichib rohatlanadi va salomatligini mustahkamlaydi. Qurʼoni karimda Alloh taolo jannat taomlaridan yeguvchi va ichuvchi saodatmand bandalarni …

Islom dini inson hayotidagi har bir ishga ahamiyat qaratgan. Shulardan biri ovqatlanish odobidir. Buning eng oliysi  neʼmatga shukr qilish hisoblanadi.  Alloh taolo bu dunyoda insonni turli xil halol taom va ichimliklar bilan rizqlantirgan. Bu rizqlarning doimiy va ziyoda boʻlishi uchun Razzoqqa (rizq beruvchiga) shukr qilish bandalik burchi hisoblanadi. Alloh taolo …

Oʻzbek xalqining azaliy axloqiy qadriyatlaridan biri mehmonnavozlikdir. Islom dini kelib, bu fazilatli ishga koʻrk qoʻshdi. Kelgan inson Alloh taoloning mehmoni hisoblanib, tashrifi uchun savob va muayyan darajaga erishadi. U izzat-ikrom, yaxshilik va taqdirlanishga loyiqdir. Chunki mehmon mezbonning xonadoniga baraka olib kiradi, uning gunohini ketkazadi va ziyofat savobiga erishtiradi.  Mehmonni eʼzozlash, …