MAQOLALAR

Islomning Markaziy Osiyoga yoyilishi mintaqa tarixida tub burilish yasadi. Shariat ahkomlariga asoslangan arab xalifaligi boshqaruv tizimining mintaqaga kirib kelishi oʻzbek davlatchiligining keyingi davrlardagi rivojlanishiga  katta taʼsir koʻrsatdi. VIII-XII asrlar davomida islom ahkomlarini oʻziga singdirib borgan Markaziy Osiyodagi boshqaruv tizimi milliy davlatchilik tarixining muhim segmentlaridan biriga aylandi. Islom Markaziy Osiyodagi boshqaruv …

Rossiya imperiyasi O‘rta Osiyo xonliklarini bosib olgach, bu yerda o‘zining boshqaruv usulini joriy etdi. Turkistondagi rus hukumati qaror va buyruqlarini xalqga yetkazish maqsadida o‘lkada gazeta chop eta boshladi. Mana shunday dastlabki gazeta 1870-yilda chop etilgan “Turkistanskiye vedomosti” edi [10:8]. Gazeta dastlab hukumatning qaror va buyruqlarini e’lon qilish bilan shug‘ullangan bo‘lsa-da, …

Amir Temur va temuriylar davrida Movarounnahr va Xurosonda, xususan, poytaxt Samarqandda fan va madaniyatning yangidan tugʻilishi, taʼlim tizimining rivojlanishi Amir Temur va uning nabiralari Muhammad Sulton va Mirzo Ulugʻbek nomi bilan bogʻliq. Ular ilm-fan sohasini hamisha qoʻllab-quvvatlagan. Sharq oʻlkalarida taʼlim tizimi va uning bosqichlari bizgacha yetib kelgan manbalar asosida qator …

(Bir hadis sharhi) Dinimiz odamlarning yoshi va holatidan qatʼi nazar, ularga yaxshilik qilish, hurmat va ehtirom koʻrsatishga chaqiradi. Huquqlarini himoya qilishga undaydi. Albatta, bu bizning insoniylik burchimiz boʻlishi zarur. Ayniqsa, quvvati ketib, atrofdagilarning yordamiga koʻproq muhtoj boʻlib qolgan keksalarimizga, koʻmak soʻramasa-da, yordam berishga shoshilishimiz lozim. عَنْ زَرْبِىٍّ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ …

1921-yilda Turkiston maorif komissarligi qoshidagi “Bilim” ilmiy hayʼati oʻz tarkibida Shokirjon Rahimiy, Bulat Soliyev, Abdurauf Fitrat, Gʻulom Zafariy, Abdusattor Moʻminiy boʻlgan guruh bilan birga Buxoro hududida ilmiy tekshirish ishlarini olib borish uchun ijodiy safar uyushtiradi. Bu safarning aynan Buxoro viloyati va shahriga uyushtirilishida adib Fitratning taʼsiri bor deb taxmin qilinadi. …

“Hijrat” soʻzi lugʻatda “tark etmoq” maʼnosini anglatadi. Sharʼiy istilohda esa, musulmon odamning joni va dinini asrash uchun vatanini tark etishi tushuniladi. Imom Buxoriyning “Sahihul Buxoriy” asaridagi birinchi hadisda bu maʼno ochiq ifodalangan.  Umar ibn Xattobdan rivoyat qilinadi:  “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bunday deganlarini eshitdim: “Albatta, amallar niyatlarga bogʻliqdir va …

Samarqand shahri Buxoro amirligining asosiy siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazlaridan biri boʻlgan. Bu shahar ajoyib tabiati, hosildor yeri va goʻzal bogʻlari bilan ham amirlikning boshqa hududlaridan ajralib turgan. XIX asr ikkinchi yarmiga oid manbalarda shaharning goʻyoki ulkan bir bogʻdan iborat ekani alohida taʼkidlangan. Shahar ming yillar davomida shakllangan boʻlib, unda …

Oʻzbeklarning ijtimoiy-maʼnaviy hayotida diniy, nikoh toʻyi, taqvimiy marosimlar bilan birga jamoaviy marosimlar, ayniqsa darveshona alohida oʻrin egallaydi. Maʼlumki, “darvesh” forscha soʻz boʻlib, “faqir”, “bechora”, “miskin” maʼnolarini bildiradi, tasavvuf tariqati vakilini anglatadi [6:56]. Shuningdek, darvesh darovez soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, eshiklardan rizqini terib yuruvchi degan maʼnoni ham ifodalagan. Darveshlar haq (Alloh)ga …

Rossiya imperiyasi Turkiston oʻlkasini bosib olgach, rus maʼmuriy-boshqaruv tizimini tashkil etdi. Turkiston xalqlari ming yillar davomida amal qilib kelgan islomiy anʼanalarga kuchli tazyiq va bosim oʻtkazdi. Shuningdek, koʻchirilgan rusiyzabon aholining ijtimoiy muammolarini hal qilish borasida esa barcha chora-tadbirlarni koʻrdi. Dastlab Toshkent, Turkiston, Avliyoota,  Chimkent, Kazalinsk, Perovsk shaharlarida turli binolar (pochta …

Turkistonda XIX asr oxirida vujudga kelgan va XX asr boshida rivojlangan maʼrifatparvarlik harakati vakillari boʻlgan jadidlar faoliyati matbuot bilan bogʻliq kechdi. Ular matbuotda eng koʻp eʼtibor qaratgan masala ijtimoiy hayot bilan bogʻliq maqolalar boʻldi. Ular bu borada islom dini, uning amallari, urf-odat masalasiga koʻp bora murojaat qildi. Matbuot ishi Toshkent, …